Jaaroverzicht EMN Nederland: Nederlands migratie- en asielbeleid in 2019

In 2019 lag ondermeer de focus op beleid voor economische migratie. Een nieuwe verblijfsvergunning voor essentieel personeel voor start-ups werd aangekondigd. Ook paste Nederland het asielsysteem aan om voortaan beter in te kunnen spelen op wisselende aantallen asielaanvragen. Andere migratiethema’s kregen net als in vorige jaren veel aandacht, zoals de terugkeer van migranten zonder geldige verblijfsvergunning naar hun herkomstlanden, het tegengaan van mensenhandel en mensensmokkel, het voorkomen van irreguliere migratie en het beschermen van alleenstaande minderjarige migranten.

Beleidsontwikkelingen 2019 (selectie)

Reguliere migratie

In 2019 lag de focus op beleidsontwikkelingen voor economische migratie, waaronder:

  • het ontwikkelen van een nieuwe verblijfsvergunning voor essentieel personeel voor start-ups (startende ondernemingen) van buiten de Europese Unie (EU)
  • het omzetten van de al bestaande regeling voor koks in de Aziatische horeca (het toekennen van een specifieke verblijfsvergunning voor deze koks) naar een structurele regeling, evenals het opheffen van het quotum hiervoor

Asielsysteem en -procedures aangepast

De ontwikkeling van maatregelen voor het Programma Flexibilisering Asielketen (in 2018 gestart) ging door, een programma voor een flexibeler en effectiever asielsysteem. Een van de doelen van het programma is dat Nederland wisselende aantallen asielaanvragen beter kan opvangen. Daarnaast moeten met het programma de asielprocedures korter worden en beter aansluiten op integratie en terugkeer, en de wachttijden voor asielzoekers worden verminderd.

Beschermde opvang alleenstaande minderjarige migranten verbeterd

Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) en Stichting Nidos stelden verbeterplannen op naar aanleiding van een onderzoeksrapport over de kwaliteit van de opvang en begeleiding van alleenstaande minderjarige migranten (ook amv’s genoemd, alleenstaande minderjarige vreemdelingen). Daarnaast trad het 'beleidskader kinderen met een kinderbeschermingsmaatregel' in werking. Deze regeling benoemt in welke situaties minderjarige migranten, voor wie een kinderbeschermingsmaatregel is uitgesproken, een verblijfsvergunning kunnen krijgen.

Discretionaire bevoegdheid afgeschaft

Begin 2019 zochten de coalitiepartijen naar een nieuwe balans in het regeerakkoord van 2017 voor onder meer asiel en migratie. Dit leidde tot een aantal maatregelen, waaronder:

  • afschaffing van de discretionaire bevoegdheid van de staatssecretaris van Justitie en Veiligheid (JenV). Dit was de bevoegdheid van de staatssecretaris om in bijzondere gevallen alsnog een verblijfsvergunning te verlenen aan een migrant die in eerste instantie niet in aanmerking kwam voor een verblijfsvergunning op grond van bestaande beleidskaders. Gelijktijdig is  de hoofddirecteur van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) gemandateerd om tijdens de eerste aanvraag van een verblijfsvergunning voor bepaalde tijd (regulier of asiel) in Nederland te beoordelen of er sprake is van een schrijnende situatie. Is dat het geval, dan kan de hoofddirecteur van de IND alsnog besluiten de migrant  een verblijfsvergunning te verlenen.
  • beëindiging van de definitieve Regeling langdurig verblijvende kinderen (DRLVK). De DRLVK was bedoeld voor situaties waarin kinderen zonder verblijfsrecht al jaren in Nederland verbleven, en hierdoor geworteld waren in Nederland. Deze kinderen konden onder bepaalde voorwaarden alsnog een verblijfsvergunning krijgen op grond van de DRLVK. De beëindiging van de DRLVK ging samen met een aantal overgangsmaatregelen. Zo heeft de IND onder andere een deel van de aanvragen opnieuw beoordeeld.

En verder...

  • Integratie - Het verder vormgeven van het nieuwe inburgeringsstelsel (beoogde inwerkingtreding is 1 juli 2021).
  • Irreguliere migratie - Inzet op het voorkomen van illegaal verblijf in Nederland van migranten zonder recht op verblijf of rijksopvang. Hiervoor zijn bij wijze van proef vijf voorzieningen opgezet, de LVV’s (Landelijke vreemdelingenvoorziening).
  • Mensenhandel - Binnen het programma ´Samen tegen mensenhandel´ zijn stappen gezet. Zo zette Nederland in op de informatievoorziening aan slachtoffers van mensenhandel, het beschermen van slachtoffers, het opzetten van trainingen en het ontwikkelen van voorlichtingsmateriaal voor het identificeren van slachtoffers. Ook was sprake van een intensievere internationale samenwerking om mensenhandel tegen te gaan.
  • Terugkeer - Bevorderen van een snelle, duurzame, effectieve terugkeer naar herkomstlanden, van zowel afgewezen asielzoekers als irreguliere migranten. Zo kunnen alle Moldavische migranten weer gebruik maken van het REAN-programma (Return and Emigration Assistance programme) dat door de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) wordt uitgevoerd.
  • Migratie en ontwikkeling - Aandacht voor de samenwerking met landen van oorsprong, de doorreis van irreguliere migranten en opvang in de regio door het financieren van internationale projecten. Het EMN richtte de werkgroep Informatiecampagnes op om EU-informatiecampagnes voor (potentiële) migranten beter op elkaar af te stemmen. Voorlichting moet (potentiële) migranten bewust maken van de risico’s als ze op irreguliere wijze naar de Europese Unie (EU) komen.

Publicaties