In de EU betrekken alleen Finland, Frankrijk, Italië en Nederland migranten van buiten de EU/EFTA* structureel bij het vormgeven van hun nationale migratiebeleid. Nederland doet dat bij beleid voor hervestiging en tijdelijke bescherming van Oekraïners. Dat blijkt uit een informatieverzoek (ad hoc query) van EMN Nederland aan EU-lidstaten, waarmee Nederland inventariseert of landen migranten betrekken of raadplegen bij besluitvorming en welke aanpak succesvol is.
Informatieverzoek EMN Nederland | Migratiebeleidsvorming
Vier EU-landen geven migranten inspraak in migratiebeleid
20 mei 2025
Hoe en wanneer migranten betrekken
De 4 landen raadplegen migranten vooral via adviesraden, werkgroepen en overleggen. Migranten kunnen in verschillende fases van de beleidsontwikkeling worden benaderd. Bijvoorbeeld al bij het verzamelen van gegevens of in een later stadium, bij implementatie of evaluatie. Om het contact te leggen gebruikt Finland mailinglijsten, in Italië gaat het via verenigingen. Nederland heeft een systeem opgezet om informatie uit te wisselen met Oekraïense ontheemden die hier verblijven onder de Richtlijn Tijdelijke Bescherming. Ze worden benaderd via focusgroepen zoals de Refugee Resettlement Advisory Group (RRAG), die contact heeft met hervestigde vluchtelingen. Nederland benadert sleutelfiguren binnen de gemeenschap van Oekraïense ontheemden ook direct, via sociale media, de Oekraïense ambassade of via rechtstreekse uitvraag van het ministerie van Asiel en Migratie.
Alleen in Frankrijk kunnen migranten zich vrijwillig aanmelden, de andere landen hanteren selectiecriteria voor deelname. Frankrijk is ook het enige land dat gebruik maakt van een externe partij, daar faciliteert de Academy for Refugee Participation het proces en vormt een brug tussen overheidsinstanties, ngo’s en vluchtelingen.
Inclusiviteit en open communicatie
Voor een succesvolle aanpak wijzen Nederland en Italië op het belang van de inbreng van migranten zelf via een breed scala aan online platforms. Digitale hulpmiddelen zorgen er volgens Italië voor dat afstand en logistiek geen obstakels vormen. Voor een brede vertegenwoordiging van alle stemmen is het volgens Nederland bovendien van belang dat platforms in grootte en bereik variëren. Nederland vindt ook het managen van de verwachtingen van betrokken migranten belangrijk. Van tevoren duidelijk zijn over wat realistisch gezien bereikt kan worden met de inbreng is essentieel. Italië benadrukt het belang van het continu verwerken van feedback van migranten, om vertrouwen op te bouwen en ervoor te zorgen dat er iets gebeurt met de input.
Vertrouwen wekken
Volgens Finland is het belangrijk om migranten al in een vroeg stadium te betrekken. Het vroegtijdig bespreken van gevoelige onderwerpen helpt om misverstanden te voorkomen en vertrouwen te wekken. Frankrijk zet in op bewustwording om alle betrokken partijen de waarde te laten inzien van initiatieven op dit gebied. Het is belangrijk, aldus Frankrijk, actieve deelname van migranten te promoten door erop te wijzen dat het niet alleen leidt tot effectiever beleid, maar hen ook kan helpen om vaardigheden te ontwikkelen en hun professionele netwerken te vergroten.
Andere vormen van inspraak
Hoewel 18 EU-lidstaten (AT, BE, HR, CY, CZ, EE, DE, GR, HU, IE, LV, LT, LU, PL, PT, SK, SI, SE) migranten niet formeel betrekken bij de ontwikkeling van nationaal migratiebeleid, gaan sommige landen wel op informele wijze het gesprek aan. Estland, Ierland en Slowakije geven bijvoorbeeld de bevolking, non-profitorganisaties en internationale organisaties de kans om hun mening te geven over strategische documenten en beleid dat van invloed is op migranten. Duitsland neemt de inbreng van migranten mee bij beleidsvorming op het gebied van vrijwillige terugkeer en de arbeidsmarktintegratie van vluchtelingen. In Griekenland zijn er adviesorganen voor migranten en vluchtelingen op gemeentelijk niveau (Migrant and Refugee Integration Councils).
Deelnemende landen – Oostenrijk (AT), België (BE), Cyprus (CY), Estland (EE), Finland (FI), Frankrijk (FR), Duitsland (DE), Griekenland (GR), Hongarije (HU), Ierland (IE), Italië (IT), Kroatië (HR), Letland (LV), Litouwen (LT), Luxemburg (LU), Nederland (NL), Polen (PL), Portugal (PT), Slowakije (SK), Slovenië (SI), Tsjechië (CZ), Zweden (SE)
*Een informatieverzoek (ad hoc query/AHQ) is een EMN-instrument om informatie te verzamelen over migratie- en asielbeleid in EU-lidstaten en waarnemende landen van het EMN.
** EFTA: Europese Vrijhandelsassociatie (EVA), vooral bekend onder de Engelse afkorting EFTA. Landen: Liechtenstein, Noorwegen, IJsland, Zwitserland.
