Kwartaaloverzicht Europese Unie (EMN Bulletin), 2e kwartaal 2017

EMN Bulletin 26 gaat in op onder meer deze Europese ontwikkelingen die ook bepalend zijn voor de Europese migratieagenda in de komende jaren. Met ook veel aandacht voor het migratiebeleid per lidstaat.

Financiering Fonds voor asiel en migratie

Op 19 februari 2019 nam het Europese Parlement de begroting voor 2021-2027 aan voor het eerder opgerichte Fonds voor asiel en migratie. Met het budget van bijna 10,5 miljoen euro ondersteunt de Europese Unie (EU) de lidstaten in het uitvoeren van de Europese ambities voor migratiebeheer en effectieve terugkeer.

Afname asielaanvragen in de EU in 2018

In 2018 vroegen vooral Syriërs, Afghanen en Irakezen asiel aan in de EU. Zij maakten samen 30% uit van de 580.800 mensen die vorig jaar in de EU asiel aanvroegen. In 2018 was het totale aantal eerste asielaanvragen daarmee 11% lager dan in 2017 (654.600), en de helft lager dan het jaar 2015 (1.256.600).
Bron: Asylum in the EU Member States. 580 800 first-time asylum seekers registered in 2018, Eurostat, 14 maart 2018

> EMN Bulletin 26, kwartaaloverzicht met de belangrijkste beleidsontwikkelingen en onderzoeken over migratie en asiel in de Europese Unie (EU) en de EU-lidstaten.

Beleidsontwikkelingen EU (beperkte selectie)

• De Global Compact on Safe, Orderly and Regular Migration is in december 2018 aangenomen in het Marokkaanse Marrakech. De deelnemende landen onderschrijven hiermee het belang van een betere samenwerking voor migratie. Het migratiepact benoemt onder meer de gedeelde verantwoordelijkheden van landen.
• De EU besloot op 14 december om €43,7 miljoen vrij te maken voor de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM). Het geld is voor noodhulp aan Griekenland, vooral voor de opvang van migranten.
• Uit de kwartaalcijfers van Eurostat (3e kwartaal 2018) blijkt een toename van 4% van eerste asielaanvragen in de EU. Het gaat om de aanvragen in het 3e kwartaal van 2018 in vergelijking met het 2e kwartaal. In vergelijking van het 3e kwartaal in 2017 is juist sprake van een afname van 13%. In de top drie van de eerste asielaanvragen staan Syriërs (21.200), Afghanen (11.200) en Irakezen (10.000).

Beleidsontwikkelingen EU-lidstaten (beperkte selectie)

• Op 12 november kondigde Duitsland aan om de grenscontroles met Oostenrijk en Denemarken met zes maanden te verlengen om irreguliere migratie te verminderen.
• Frankrijk presenteerde een nationale strategie om meer internationale studenten aan te trekken. Frankrijk wil hiermee ook de invloed van Franse universiteiten in het buitenland versterken.
• In het Regeerakkoord van Luxemburg is besloten om detentiefaciliteiten voor vrouwen, families en kwetsbare personen te creëren. Vervolgens zal de wet aangepast worden om kinderen te verzekeren dat zij niet meer in de huidige detentiecentra geplaatst zullen worden.
• In Nederland zijn Brazilië, Togo en Trinidad en Tobago herbeoordeeld als veilig land. Hierbij is vastgesteld dat de situatie in Togo is verslechterd en er een uitgebreidere herbeoordeling nodig is. In de tussentijd wordt Togo niet als veilig land van herkomst gezien. De situatie in Brazilië en Trinidad en Tobago zijn vooralsnog onveranderd.
• In Tsjechië zijn Cubaanse doorreisvisa’s geïntroduceerd omdat Cubanen misbruik maakten van hun doorreis door Tsjechië vanuit Rusland.
• In Zweden blijven de quota voor hervestiging onveranderd. De Zweedse Migratiedienst blijft daarmee in 2019 verantwoordelijk voor het hervestigen van 5.000 vluchtelingen of mensen die subsidiaire bescherming nodig hebben. In 2018 kwamen de meeste hervestigde vluchtelingen in Zweden uit Syrië, de Democratische Republiek Congo, Eritrea, Ethiopië en Afghanistan.

EMN Bulletin 25, 4e kwartaal 2018

State of the Union Europese Commissie, 12 september

In zijn toespraak over de Staat van de Unie 2018 presenteerde voorzitter Jean-Claude Juncker drie nieuwe voorstellen voor het Europese migratiebeleid:

• versterking en uitbreiding van de Europese grens- en kustwacht (Frontex) en het EU-asielagentschap (EU Agency for Asylum/EASO) voor operationele steun aan EU-lidstaten
• doeltreffende terugkeerprocedures waarvoor bestaande EU-regels voor terugkeer worden geactualiseerd
• verruimen van de mogelijkheden voor legale migratie, als essentieel onderdeel van een evenwichtig migratiebeleid

Beleidsontwikkelingen EU (selectie)

• De EU besloot op 2 juli om €45,6 miljoen vrij te maken voor Spanje en Griekenland voor de opvang van de grote aantallen asielzoekers. Ook in augustus maakte de EU geld hiervoor vrij. Het geld is voor het verbeteren van de leefomstandigheden, de faciliteiten en infrastructuur bij terugkeer, en voor de extra bijgekomen grenswachters. 
• De EU besloot op 20 augustus om €9 miljoen vrij te maken voor Italië voor het verlenen van zorg aan asielzoekers.

Beleidsontwikkelingen EU-lidstaten (selectie)

• Duitsland bereikte overeenkomsten met Griekenland en Spanje voor het terugsturen van asielzoekers aan de Duitse grens. Duitsland kan asielzoekers terugsturen naar Griekenland en Spanje, als een asielzoeker in een van deze landen al een asielaanvraag heeft gedaan.
• Zweden lanceerde in juli een proefproject om de asielprocedure te versnellen.
• Kroatië wijzigde op 30 augustus het beleid voor alleenstaande minderjarige vreemdelingen voor een efficiëntere procedure.
• Griekenland paste in juli een nieuwe wet toe voor een ‘voogdijsysteem’ voor de opvang en bescherming van alleenstaande minderjarige vreemdelingen.
• Nederland wijzigde op 4 juli het beleid voor het beoordelen van lhbt-asielzoekers en -bekeerlingen (lesbienne, homo, biseksueel, transgender).
• Estland wijzigde het beleid voor burgerschap, waardoor migranten meer mogelijkheden krijgen om de Estse taal te leren.
• Litouwen wijzigde het beleid voor migranten uit landen van buiten de EU die wetenschappelijk onderzoek doen, studeren of stage lopen.
• Cyprus plaatste in juli 74 interactieve ‘BorderXpress’-kiosken op vliegvelden waar migranten hun (reis)documenten kunnen scannen en printen.
   

EMN Bulletin 24, 3e kwartaal 2018

Beleidsontwikkelingen EU (selectie)
De EU besloot op 28 juni:

• een concept te ontwikkelen voor regionale ‘ontschepingsplatforms’, waar migranten die zijn gered uit zee worden gescheiden in economische migranten en asielzoekers
• ‘gecontroleerde centra’ op te zetten in EU-lidstaten, waar binnen drie dagen na aankomst bepaald wordt of een migrant internationale bescherming nodig heeft, of irregulier is en het land weer moet verlaten. Deze centra moeten op vrijwillige basis tot stand komen. 

Beleidsontwikkelingen EU-lidstaten (selectie)

• Nederland publiceerde op 29 maart 2018 de integrale migratieagenda, met zes pijlers voor het toekomstige Nederlandse migratiebeleid.
• België wijzigde op 23 april het beleid voor het kunnen verlengen of beëindigen van het verblijf van internationale studenten.
• Frankrijk, Groot-Brittannië en Noord-Ierland publiceerden in april een samenwerkingsverdrag voor het beheersen van gedeelde grenzen, onder meer om migratiedruk tegen te gaan.
• Frankrijk publiceerde op 26 april een wet over de opvang van alleenstaande minderjarige vreemdelingen (amv’s) in Frankrijk. Jonge migranten worden evenredig verdeeld over de Franse departementen.
• Nederland kondigde op 8 juni een strengere aanpak aan voor asielzoekers die overlast geven, onder meer door de capaciteit van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) te vergroten.
• Ierland kondigde in juni nieuwe maatregelen aan waarmee asielzoekers toegang krijgen tot de arbeidsmarkt.
• Griekenland lanceerde in april een proefproject voor het verbeteren van de integratie en sociale voorzieningen voor migranten die al in Griekenland verblijven.
• Duitsland keurde op 15 juni een nieuwe wetgeving goed voor het  overbrengen van familie van migranten met subsidiaire bescherming.
• In Nederland is vanaf mei de rehabilitatietermijn voor een aanvraag voor het Nederlanderschap verhoogd van vier naar vijf jaar.
• Zweden heeft in mei en juni een aantal detentiecentra uitgebreid om het groeiende aantal afgewezen asielzoekers op te vangen. De algemene asielzoekerscentra krijgen juist minder opvangplaatsen door een daling in het aantal nieuwe asielaanvragen.

EMN Bulletin 23,  2e kwartaal 2018

Beleidsontwikkelingen EU
Op EU-niveau besteedt het bulletin aandacht aan de blijvende uitdaging voor de EU om in juni dit jaar tot een integrale migratieaanpak te komen. Op 14 maart 2018 publiceerde de EU een voortgangsrapport met de belangrijkste ontwikkelingen hiervoor. Ook publiceerde de EU in maart een factsheet met de grootste successen van de afgelopen twee jaar, waaronder het lagere aantal doden in de Egeïsche Zee door de overeenkomst tussen de EU en Turkije.
 

Beleidsontwikkelingen EU-lidstaten
Het bulletin schetst ook nationale beleidsontwikkelingen:

• Duitsland en Frankrijk presenteerden in het eerste kwartaal hun nationale migratiebeleid.
• Het nieuwe Duitse kabinet presenteerde  het regeerakkoord  voor het Duitse migratiebeleid tot en met 2021. Met onder meer het invoeren van een quotum voor het opvangen van maximaal 180,000-220,000 vluchtelingen per jaar.
• Daarnaast heeft Duitsland drie landen toegevoegd aan de nationale lijst met veilige landen van herkomst: Algerije, Marokko en Tunesië.
• Frankrijk presenteerde een nieuw wetsvoorstel voor het verbeteren van migratiemanagement en de asielprocedure. Met als prioriteiten: snellere afhandeling van asielaanvragen, tegengaan van irreguliere migratie en betere opvang voor migranten die op basis van kennis/vaardigheden en talent een verblijfsvergunning hebben. 
• Ierland staat tijdelijke toegang tot de arbeidsmarkt toe voor asielzoekers die zeer waarschijnlijk in aanmerking komen voor internationale bescherming.
• Griekenland ontwikkelt een nationale integratiestrategie met nadruk op het integreren in de lokale gemeenschap.
• Finland onderzoekt mogelijke wetswijzigingen om het krijgen van een verblijfsvergunning eenvoudiger te maken voor studenten, onderzoekers en startups van buiten de EU. Finland wil hiermee economische groei en innovatie stimuleren.
• Letland, Litouwen, Oostenrijk, Slovenië en Tsjechië hebben hun beleid voor arbeidsmigranten aangepast in verband met de economische groei en arbeidstekorten. Zo verruimden Oostenrijk en Slovenië bijvoorbeeld het aantal beroepen waarvoor vreemdelingen als arbeidsmigrant een verblijfsvergunning kunnen krijgen. Tsjechië verhoogde het aantal arbeidsmigranten dat toegelaten kan worden in het kader van bilaterale afspraken en sloot nieuwe bilaterale afspraken met landen (onder meer met Mongolië en de Filippijnen).

EMN Bulletin, 1e kwartaal 2018

In 2017 zijn 650.000 eerste asielaanvragen in de EU gedaan. Dit is ruim de helft minder dan in 2016.  De lagere aantallen zorgden in veel landen voor minder overbelaste asielsystemen. Tijdens de hoge aantallen in 2015-2016 waren vooral snelle asielprocedures en voldoende opvangcapaciteit belangrijk. In 2017 verlegden veel landen de focus naar beleid voor onder meer integratie, gezinshereniging en terugkeer van afgewezen asielzoekers.

Opvangcapaciteit aangepast
Als reactie op de lagere aantallen asielzoekers hebben verschillende landen hun opvangcapaciteit voor asielzoekers teruggebracht of aangepast. Een paar landen, zoals Frankrijk, waren juist nog volop bezig met het uitbreiden en verbeteren hiervan. Ook openden sommige landen opvanglocaties voor specifieke groepen, Nederland deed dat bijvoorbeeld voor asielzoekers die overlast geven.

Kwaliteit integratie verbeterd
Veel landen gaven in 2017 aandacht aan het verbeteren van het integratieproces, bijvoorbeeld door:
• de invoering of verbetering van verplichte inburgerings- en taalcursussen (onder andere in België en Duitsland)
• aandacht voor goede arbeidsmarktintegratie van migranten, vooral voor asielstatushouders
• het organiseren van kwalitatief goed onderwijs voor kinderen die als asielzoeker zijn gekomen (Nederland)

Effectieve terugkeer gestimuleerd
Voor veel Europese landen stond effectieve terugkeer van afgewezen asielzoekers naar hun land van herkomst hoog op agenda. Zo voerde een aantal landen maatregelen in om samenwerking met landen van herkomst te verbeteren en om vrijwillige terugkeer te stimuleren. Andere maatregelen waren gericht op het tegengaan van mensensmokkel en illegale migratie. Dit om ervoor te zorgen dat mensen niet van de radar verdwijnen en op die manier gedwongen terugkeer proberen te voorkomen.

Beleid gezinshereniging versoepeld
Een aantal Europese landen versoepelde in 2017 het toelatingsbeleid voor gezinshereniging.
Omdat in 2017 vooral nareizende familie- en gezinsleden van eerder overgekomen asielzoekers asiel aanvroegen, pasten landen hun beleid specifiek voor deze groep aan. Zo wil Ierland meer dan 530 directe familieleden van asielzoekers uit conflictgebieden toelaten.
 

Jaaroverzicht 2017 EU-lidstaten: ‘Annual Report on Migration and Asylum 2017’ (syntheserapport), mei 2018

Jaaroverzicht 2017 Nederland: 'Jaaroverzicht 2017, Migratie en asiel in Nederland', juni 2018 (Nederlands)

Jaaroverzicht 2017 Nederland (Engels): '2017 Annual Review, Migration and Asylum in the Netherlands', juni 2018